Wij geloven in toekomstgericht bouwen en daarom produceren we duurzame producten en slimme oplossingen die hieraan bijdragen. Om als opdrachtgever altijd de juiste materiaalkeuze te kunnen maken, maken we de milieu-impact van onze producten zoveel mogelijk inzichtelijk aan de hand van een MKI-waarde (Milieukostenindicator) en bijbehorende LCA (Levenscyclusanalyse). In dit artikel geven we je uitleg over deze indicatoren.
De MKI-waarde en bijbehorende LCA vormen een handig hulpmiddel om de milieu-impact van producten inzichtelijk te maken. De MKI, uitgedrukt in euro’s, laat zien hoeveel impact het materiaal heeft op het milieu. Door de MKI-score met andere producten te vergelijken, kun je tijdens de ontwerpfase concrete vergelijkingen maken en producten selecteren met een lagere milieu-footprint. Over de opbouw en werking van de MKI-berekening en de LCA lees je meer in dit artikel.
De MKI wordt berekend op basis van een LCA. In de LCA worden de relevante milieueffecten bepaald die ontstaan tijdens alle levensfasen van een product of ontwerp. Het resultaat is een Milieuprofiel. De MKI weegt alle milieueffecten en vat ze samen in één getal, uitgedrukt in euro’s per 1.000 stenen, per ton of per m2.
Bekijk hiernaast de video voor meer uitleg over de MKI, LCA en MPG.
De uitkomst van de MKI is een zogenaamde schaduwprijs. Deze geeft de fictieve kosten weer om de negatieve milieu-invloeden van productie, transport, gebruik en afvalverwerking van een product ongedaan te maken. Deze prijs hoeft dus niet te worden betaald, maar maakt wel inzichtelijk hoe duurzaam een product of ontwerp is ten opzichte van alternatieven. Hoe lager de MKI, hoe beter, want: hoe minder de milieubelasting van het product.
LCA is een internationaal wetenschappelijk erkende methode om milieuprestaties te kwantificeren. In Nederland zijn afspraken over de rekenmethode gemaakt in de Bepalingsmethode en het bijbehorende toetsingsprotocol. Geverifieerde MKI’s worden gepubliceerd in de Nationale Milieu Database, waardoor het een geschikte manier is om producten en projecten te vergelijken.
Steeds vaker wordt de MKI daarom als gunningscriterium (in de GWW) of als eis (bij gebouwen) meegenomen in aanbestedingen. De opdrachtgever kan aanbieders met de laagste MKI gunningsvoordeel bieden, vanwege de lagere kosten van hun ontwerp voor de samenleving.
De Nationale Milieu Database bevat verschillende typen data:
Om het gebruik van categorie 3 data te ontmoedigen, geldt een ‘toeslag’ van 30% op de MKI als hiermee wordt gerekend in een project. Categorie 1 en 2 data mogen alleen worden gepubliceerd in de database, nadat deze is geverifieerd door een onafhankelijke, daarvoor gekwalificeerde partij.
De MKI wordt berekend uit de LCA, waarbij de gehele levenscyclus van het product wordt bekeken: wat komt erbij kijken om een product te maken, installeren, gebruiken, verwerken tot afval en eventueel te hergebruiken: denk aan grondstoffen, energie, afval, emissies. En welke invloed heeft dit op het milieu: uitputting van grondstoffen, fossiele energiebronnen, bijdrage aan klimaatverandering, aantasting van de ozonlaag, bijdrage aan smogvorming, verzuring en vermesting, toxische effecten voor mens, de bodem, zout- en zoetwater.
De uitkomst van de LCA is een waarde voor elk van deze effecten, uitgedrukt in verschillende eenheden. Door deze effecten te vermenigvuldigen met een weegfactor in euro/kg ontstaat het gewogen gemiddelde, ofwel de MKI. Deze weegfactor is een schaduwprijs die voor elk milieueffect is gestandaardiseerd.
De schaduwprijs betreft de verwachte maatschappelijke kosten om de negatieve milieueffecten te compenseren, zoals kosten van dijkverhoging vanwege klimaatverandering, aanleg van ecoducten om biodiversiteitsverlies tegen te gaan etc.
De MKI weegt elf milieueffecten, waarvan klimaatverandering, uitgedrukt in kg CO2-equivalent, er één is. De CO2-voetafdruk is dus onderdeel van de MKI, maar de MKI geeft een completer beeld van de totale milieu-impact.
Bij een LCA zijn vijf fasen te onderscheiden, waarbinnen weer sub-fasen kunnen voorkomen. Elke fase wordt aangeduid met een letter-cijfercombinatie:
De MKI wordt soms weergegeven als MKI (A1-A3). Dit betekent dat de MKI de scope Cradle to Gate heeft: van de ‘wieg’ tot aan de fabriekspoort. Omdat deze MKI onafhankelijk is van de toepassing, wordt deze door producenten ook wel opgegeven aan een aannemer of gemeente, die er vervolgens de MKI van een totaal ontwerp of project mee kan berekenen. Als je ook hergebruik wilt meenemen in de berekening, moet je eveneens kijken naar module D. Het gaat hier om milieueffecten (lasten of baten) die buiten de systeemgrenzen van het bouwwerk vallen.
Een MilieuPrestatieberekening Gebouw (MPG) is sinds 2012 verplicht bij de aanvraag van een omgevingsvergunning. Sinds juli 2021 is de grenswaarde 0,8; deze daalt de komende jaren naar 0,5. Het kiezen van materialen met een gunstige MKI wordt daarom steeds belangrijker. Als producent is het dan ook zeer relevant om de specifieke MKI van onze materialen te bepalen en deze als ‘cat.1 productkaart’ te publiceren in de Nationale Milieu Database. Waar voorheen generieke (cat.3) of branchedata (cat.2) werd gebruikt, kun je nu gericht producten met een bepaalde MKI kiezen en vergelijken.
Meten is weten! Dat geldt voor ontwerpers, aannemers en opdrachtgevers van gebouwen. Een MKI, MPG en LCA zijn altijd een momentopname. Verandering in product, productieproces of transportafstanden kunnen leiden tot aanpassing van de MKI en dus van de MPG. Een LCA en (gepubliceerde) MKI zijn maximaal vijf jaar geldig, daarna krijgen ze een update. Producenten kiezen er vaak voor om al eerder te updaten, bijvoorbeeld als ze producten hebben verbeterd of productieprocessen efficiënter hebben gemaakt.
Ook de verpakking van een product, zoals folie en pallets, weegt mee in module A1 (materialen en transport) en module A5 (verwerking van verpakkingsafval) van de LCA. De afstand tussen de winlocatie of leverancier van de grondstoffen en de productielocatie van wienerberger wordt meegenomen in module A1. Voor transport van de fabriek naar het project wordt een forfaitaire afstand van 150 km meegenomen in module A4, zoals voorgeschreven in de Bepalingsmethode.
Ook in module C (sloop- en afvalverwerking) wordt transport meegenomen. wienerberger transporteert met emissieklasse 6 (Euro 6) vrachtwagens.
MKI en LCA zijn een meetlat en zeggen niet alles. Sommige circulaire projecten leveren misschien niet direct iets op, maar op termijn wel. Ze dragen bijvoorbeeld bij aan het opruimen van de afvalberg van materialen die vrijkomt uit bestaande gebouwen. Of ze maken inzichtelijk om samen met partners te leren hoe het sluiten van kringlopen in de praktijk werkt. Dit leidt niet altijd direct tot een verbeterde MKI-waarde, maar is wel waardevol om een stap richting 100% circulariteit te zetten!
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)